Openlijk geweld, strafrechtadvocaat in tijden van corona(ciris)

Met ingang van zaterdagavond 23 januari 2021 stipt 21.00 uur kent Nederland voor het eerst sinds de Tweede Wereld Oorlog weer een avondklok. De avondklok is één van de vele maatregelen die ons land kent om het coronavirus aan banden te leggen danwel de besmettingen hiermee probeert in te perken. Waar zaterdagavond en zondagochtend de kranten nog vol stonden met koppen als: ‘Het is stil op straat!’ ‘Leegte op Nederlandse straten na ingaan avondklok’, werden we ook deelgenoot gemaakt van de wanordelijkheden in bijvoorbeeld Urk en Stein. Wat begint als een protest tegen de avondklok eindigt in onder meer vernielingen en brandstichtingen.

Zondag in de loop van de dag worden we bericht dat er inmiddels al 3600 boetes zijn uitgeschreven en 25 aanhoudingen zijn verricht. Daarna komt de berichtgeving dat in Eindhoven de spreekwoordelijke vlam in de pan is geslagen. Filmpjes circuleren inmiddels volop op het internet: auto’s die omver worden ‘gegooid’, auto’s die in lichterlaaie staan, flitspalen die vertrapt worden door tientallen mensen. In de loop van de middag en naar aanloop van het ingaan van de avondklok op deze tweede avond volgen er meerdere steden waar ‘geprotesteerd’ wordt tegen de strenge maatregel: de avondklok.

Openlijke geweldpleging

De berichten in de media brengen veel onrust met zich mee bij iedereen. De verdeeldheid in de samenleving lijkt te groeien en het gros van de mensen vraagt zich af hoe dit zo ver heeft kunnen komen. Als strafrechtadvocaat heb ik een iets andere kijk op dit soort zaken en ik vraag me in dergelijke gevallen af: hoe kan dit gedrag strafrechtelijk worden gekwalificeerd? Waar hebben we in juridische zin mee te maken?

Het antwoord op deze vraag is niet heel erg moeilijk trouwens: er is sprake van openlijke geweldpleging in de breedste zin van het woord. Openlijke geweldpleging is opgetekend in artikel 141 van ons Wetboek van Strafrecht en luidt als volgt:

“Zij die openlijk in vereniging geweld plegen tegen personen of goederen, worden gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren en zes maanden of geldboete van de vierde categorie.”

Bovenstaande delictsomschrijving houdt in dat het bij openlijke geweldpleging altijd gaat om geweldshandeling die in groepsverband hebben plaatsgevonden waarbij schade en/of letsel aan personen of goederen is toegebracht.

Openlijke geweldpleging tegen goederen en/of personen

Zoals uit de delictsomschrijving blijkt gaat het om geweld tegen goederen en/of personen. Er kan derhalve een tweedeling worden gemaakt:

Openlijke geweldpleging tegen goederen

Openlijke geweldpleging tegen personen

In de media wordt gesproken over vernielingen en mishandelingen welke hebben plaatsgevonden het afgelopen weekend. Juridisch gezien spreken we dan niet over een mishandeling of een vernieling, maar over openlijke geweldpleging tegen personen en/of goederen.

Verschillen openlijke geweldpleging en mishandeling / vernieling

Een van de verschillen tussen openlijke geweldpleging en mishandeling bestaat eruit dat het eerste plaats dient te vinden op een plek die voor publiek toegankelijk is of waarneembaar is. Een ander component is dat openlijke geweldpleging altijd in vereniging is. Een mishandeling kan je alleen plegen of met een andere (het zogenoemde medeplegen), maar openlijk geweld is altijd in vereniging en kan je simpelweg niet in je eentje doen. Het is hierbij nog van belang dat het bij openlijk geweld niet vereist is dat de ‘dader’ zelf (ook) geweld heeft gepleegd. Voor een veroordeling van openlijk geweld is het voldoende dat de dader opzet heeft gehad op het in vereniging plegen van het openlijk geweld en dat hij daar een significante en wezenlijke bijdrage heeft geleverd, een aanmoediging of een sfeerbepalende gedraging kan hierbij al voldoende zijn.

Crimineel gedrag mag niet lonen, strafrechtelijk optreden vereist

Op maandagochtend 2 januari 2021 zei demissionair premier Mark Rutte er het volgende over ten overstaan van de NOS (in soortgelijke woorden):

“De avondklok is helaas een rotmaatregel om het virus te bestrijden en onze vrijheid terug te krijgen. Deze rellen is geen strijd tegen de vrijheid, alles behalve. Het is een heel klein groepje mensen die crimineel gedrag vertoont onder de noemer ‘vrijheidsstrijd’, dit is gewoon crimineel handelen.”

Mark Rutte gaf aan ‘we’ de camerabeelden hebben en we zullen die mensen nog wel een poepje laten ruiken. Het gedrag van de geweldplegers noemde hij onacceptabel en afschuwelijk en hij benadrukte nogmaals dat de politie afgelopen weekend zeer adequaat heeft opgetreden.

Strafrechtelijke optreden vereist, wat betekent dat?

Naar aanleiding van de rellen worden onderzoeken opgestart door politie en justitie. Naast de filmpjes die al circuleren op het internet is er ongetwijfeld nog veel meer beeldmateriaal. Mark Rutte deed een oproep aan vrienden en familie van de relschoppers om ze thuis te houden, wellicht komt er straks een dringende oproep aan de relschoppers én hun vrienden en familie om zich te melden op het politiebureau. Op dit moment is alles nog denkbaar.

Als op enig moment de relschoppers in kaart zijn gebracht door politie en justitie dan kan er tot aanhouden buiten heterdaad overgegaan worden. Mensen kunnen van hun bed gelicht worden of ze ontvangen een ontbiedingsbrief voor een politieverhoor op hun adres. En dan begint het strafrechtelijke proces voor deze relschoppers en worden zij officieel als verdachte aangemerkt en daarmee krijgen zij rechten.

De verdachte in het Nederlandse strafrecht

Ons Wetboek van Strafvordering regelt onder meer de rechten van de verdachte. Zo heeft de verdachte het recht om te weten van welk strafbaar feit hij wordt verdacht, in dit geval kan dus goed gedacht worden aan openlijke geweldpleging, belediging danwel bedreiging van een ambtenaar in functie en soortgelijke feiten. Daarnaast heeft de verdachte recht op een vrije advocaatkeuze en heeft hij het recht om deze vóór het (eerste) verhoor vertrouwelijk met deze advocaat te spreken én deze advocaat mag aanwezig zijn tijdens het verhoor, de zogenoemde verhoorsbijstand door de strafrechtadvocaat.

Verdachte? Neem direct contact op met een gespecialiseerde strafrechtadvocaat

De advocaten van ons kantoor zijn gespecialiseerde strafrechtadvocaten en kunnen u met raad en daad bijstaan als u als verdachte bent aangemerkt. Bent u aangehouden als verdachte dan heeft u recht op een vrije advocaatkeuze en kunt u onze naam doorgeven aan de dienstdoende verbalisant.

Bent u (nog) niet als verdachte aangemerkt maar wilt u wel (alvast) informatie inwinnen dan staat het u vanzelfsprekend vrij om contact met ons op te nemen. Heeft u een oproep ontvangen om te verschijnen voor het afleggen van een politieverhoor dan kunt u vanzelfsprekend ook contact met ons opnemen.